Lente-excursie Vaeshartelt deel 2

Inleiding

En hier is dan het tweede gedeelte van het verslag van de lente-excursie. Nog kunnen genieten van de natuurbelevingen in het eerste gedeelte? Wat is blijven hangen of wat heeft je het meest aangesproken?
De deelnemers aan de excursie hebben aan het begin een boekje met potlood uitgereikt gekregen. Het doel van dit boekje is tweeledig: 1. Het noteren van de belangrijkste waarnemingen en/of natuurbelevingen, en 2. Als geheugensteuntje om bij de volgende excursie te kunnen kijken wat veranderd is. Dat laatste noem ik het meebewegen met de seizoenen. Ook in dit tweede gedeelte staan weer interessante en ook verrassende momenten. Wandel opnieuw virtueel met me mee.

Waarnemingen en belevingen tijdens de excursie

Bij het eerste deel ben ik gestopt bij de brug over het water en dus gaan we daar nu verder. De brug is een architectonisch hoogstandje waaronder het riviertje ‘Het Geley’ stroomt. Dit is de watervoeding voor de prachtige vijver bij Vaeshartelt, zie foto-album.

Waterdieren

Deze ochtend laat ik een ander hoogstandje zien door de deelnemers te laten kijken naar de waterdiertjes welke in de lente in de vijver zitten. ‘Waaruit bestaat dan dit hoogstandje’, zul je je afvragen. Een dag eerder ben ik met Jef Boosten, de deskundige die ook al een keer eerder met mij de waterdierenwereld in de vijver bekeken heeft (zie een van mijn voorgaande blogs), in de vijver van Vaeshartelt gaan scheppen. Het resultaat hebben we in twee witte bakjes gedaan en ik heb deze verstopt in de struiken om vandaag te kunnen gebruiken. En dan maar hopen dat ze niet meegenomen worden, of dat het gaat regenen en de beestjes alsnog ontsnappen! Gelukkig is dat niet het geval. De twee bakjes worden op de brug gezet en met behulp van loepen en twee kaarten over waterdieren krijgen de mensen de opdracht om te kijken wat we gevangen hebben. Vol verbazing wordt gekeken naar de nog kleine diertjes. Het uitzoeken aan de hand van de kaarten gaat relatief gemakkelijk. Hier zijn dan de resultaten van het doe-het-zelf-onderzoek: kreeftjes, waterpissebedden, posthoornslakjes, een bloedzuiger en een heus stekelbaarsje. De mensen zijn verrast door wat er onderwater allemaal aan diertjes zit. Bovendien vinden ze het hartstikke leuk om het zelf uit te zoeken. Wie weet wat we tijdens de zomerexcursie allemaal gaan zien? Misschien zelfs bevers, want de knaagsporen zijn goed te zien aan een boomstam langs het water.

De bloemen- en fruitweide

Na deze ware beleving trekken we verder richting de bloemen- en fruitweide. We staan stil bij een  rechtopstaande boomstam met een groot deksel erop, zie foto-album. Wat zou dit nu zijn? De deelnemers kijken en kunnen niet direct ontdekken wat het is. Het blijkt een bijenkorf te zijn zoals hij in vroegere tijden uit zag. Een verstoorde wilde zwerm bijen is naar de geprepareerde boomstam verplaatst op Vaeshartelt. Het bijenvolk is helaas toch recent bezweken, en de oorzaak daarvan is onduidelijk. Maar de resten zijn duidelijk te zien als de deksel ervan afgaat. We zien honingraten gevuld met overheerlijke honing. Zoals op de foto’s te zien is mogen we ook proeven, en worden de vingers er letterlijk  bij afgelikt, zie foto-album. Kort wordt toegelicht hoe de bijen in hun nest al krioelende in een tros bewegen. Dat doen ze van binnen naar buiten. Ze komen allemaal aan de beurt om aan de warme kant binnenkant van de tros te zitten, maar moeten langzaam verhuizen naar de koudere buitenkant. Ze houden de ‘zaak’ warm door energiek met hun vleugels te bewegen.

Deze smakelijke beleving achter ons latende, lopen we langs de aanplant van frambozen, die als een van de eersten hun uitlopers laten zien. Een teken dat de lente echt begonnen is, al voelt het nog steeds niet zo.
Dan verschijnen voor ons composthopen. We lopen erop af en zien dat het verschillende hopen zijn qua begroeiing, zie foto-album. Dat klopt omdat er jaren verschil zitten in hun aanleg. De composthopen vormen een kunstwerk, en dit kunstwerk wil laten zien hoe de natuur zich in een aantal jaren ontwikkelt. De deelnemers krijgen de opdracht zoveel als mogelijk planten te determineren. Ja, het klinkt professioneel maar er zitten ook een aantal mensen bij die nogal wat af weten van planten. Ziehier de resultaten van hun bevindingen: vogelmuur, klaverzuring, diverse mossen,  kleefkruid, diverse grassoorten, witte en paarse dovenetel, hondsdraf. Vele deelnemers zijn er verbaasd over dat je op zo’n klein oppervlakte zoveel verschillende planten tegenkomt.

De gure wind blijft intussen maar waaien en de deelnemers blijven het koud houden. Dan komt het verrassende idee om tussentijds een opwarmertje te pakken. Deze suggestie wordt warm ontvangen. Dat betekent dat we de route wel ietwat dienen in te korten, maar dat is natuurlijk geen bezwaar bij deze winterse koude.

We lopen eerst nog langs de diverse bessenstruiken welke tijdens de zomerwandeling aan bod komen. We kijken ook naar de bodem en zien het werk van de regenwormen die momenteel druk doende zijn wormenmest te produceren. Omdat 2015 het jaar van de ‘bodem’ is, staan we hier even bij stil. Wormenmest (humus) wordt geproduceerd doordat wormen voer opnemen waar het in het darmkanaal wordt vermengd met enzymen en bacteriën, daarna omkapseld door een dun vliesje en als zodanig wordt afgescheiden. De wormenhumus heeft een zeer hoog organisch gehalte en biedt planten een veelheid aan sporenelementen, enzymen en mineralen. Het zorgt voor de optimale verhouding aan stikstof, fosfor en kalium zodat planten exact de juiste stoffen binnen krijgen om zich optimaal te ontwikkelen.

Na deze korte uiteenzetting lopen we lopen we over een pad dat omzoomd wordt door jonge winterlinden richting de vijver. Ook zien we in de fruitweide aan de appelbomen de maretak zitten. Dit is een onderwerp dat tijdens de winterexcursie aan de orde komt.

Verrassend opwarmertje tussendoor

We verlaten nu onze route en begeven ons naar het honk van de tuinbaas waar koffie en thee klaarstaan. Bovendien heeft men snel een kampvuur aangemaakt zodat iedereen zich kan warmen aan het knetterende en gloeiende vuur. Verzameld rondom dit vuur vertel ik alvast mijn verhaal over de stinsenplanten die we met name zullen zien in het Sterrenbos. De informatie over stinsenplanten is te lezen in een van mijn eerdere weblogs. Geïnteresseerd? Klik dan op bijgaande link: http://ivn-avontuurwil.reislogger.nl/pad-vaeshartelt-zondag.87054 .

Na deze welkome onderbreking, waarvoor wij Marianne en Rob voor hun initiatief en inzet hartelijk danken, lopen we langs de vijver richting het Sterrenbos. We kijken naar de tonderzwam en de zwartwordende stuifzwam. Tussendoor genieten we van een aantal verrassende kunstwerken zoals de ‘Invisible queen’ en ‘ De kunstpaddenstoelen’, zie foto-album.

Stinsenplanten

Via de nieuwe Da Vinci-brug (een zelfdragende constructie), die vorig jaar in één dag door vrijwilligers gebouwd is, lopen we het Sterrenbos in. We zien al snel de eerste stinsenplanten zoals sneeuwklokjes, slanke sleutelbloem, aronskelk, narcissen, krokussen en lenteklokjes. Ook ruiken we al de uiengeur van het pril ontluikende daslook, vooral wanneer we de bladeren een beetje kneuzen. Ook het speenkruid showt zijn felle, frisgele bloemen, maar behoort niet tot de stinsenplanten.

12-Apostelensoep ofwel Witte-Donderdag-soep

Een van de deelnemers vertelt enthousiast een verhaal over de 12-apostelensoep ofwel Witte-Donderdag-soep. Dit verhaal wil ik de lezer zeker niet onthouden, nu rondom de Paastijd.
Voor Witte Donderdag zijn allerlei tradities rond het laatste avondmaal ontstaan. Een van die tradities is de 12-apostelensoep ofwel Witte-Donderdagsoep. Dit is een reinigende soep die volgens de vastenregels werd bereid en bevatte 12 reinigende kruiden en gewassen. Welke dat waren lag vooral aan wat er voorhanden was. Ui en knoflook hoorden daar zeker bij. Vaak ook het daslook dat in deze tijdsperiode royaal uit de grond omhoog schiet. Jonge uitlopers van zevenblad, zuring, paardenbloemblad, brandnetel en kervel werden daarnaast vaak gebruikt. Dan natuurlijk ook peterselie en selderijblad, want dat stond in vrijwel elke moestuin. Ook salie en tijm of rozemarijn werden gebruikt, die waren immers ook als het heel koud was altijd beschikbaar. Daarmee zitten we al op 12 apostelgewassen. En dan volgt hier voor de liefhebbers van tradities het recept:

RECEPT APOSTELSOEP

- 2 eetlepels olie
- 4 lente –uitjes
- 1 teen knoflook
- 2 eetlepels bloem
- ½ liter bouillon
- ½ liter melk
- 1/5 liter zure room
- bosje peterselie en selderij
- 1 kopje kervel
- 7 andere kruiden naar smaak en beschikbaarheid
- peper en/of zout
- plakken boerenwitbrood

BEREIDING

Smoor de lente-ui (fijn gesneden) en de knoflook (fijngehakt) in de olie aan. Voeg al roerend de bloem toe. Een paar minuutjes doorroeren om de bloem te laten garen en vervolgens de bouillon, nog steeds goed roerend, eraan toevoegen. Zachtjes doorkoken en blijven roeren tot dat er een gladde saus ontstaat. Schenk dan de melk er al roerend erbij. Laat dit even doorsudderen en voeg dan de zure room toe. Dan kunnen alle andere kruiden (fijngehakt) erbij. Een minuut of vijf verder laten stoven, maar niet meer aan de kook laten komen.
Leg bij elk soepbord een dikke plak brood, schep de soep in de borden en serveer direct.

Een echte apostel neemt voor het eten even tijd voor wat stilte. En dan: eet smakelijk!

Zo leer ik als natuurgids ook van anderen, en daarvoor was deze excursie ook bedoeld! Twee weten meer dan één!

We lopen verder door het bos.

Midden in het Sterrenbos genieten we van prachtige doorkijkjes. Het Sterrenbos had vroeger verschillende doeleinden. Zo was het gemakkelijk voor een jager, die in een kuil in het midden van het bos lag, om opgejaagd wild neer te schieten. Een slimme jager dus, maar ook weer een luie jager. Een ander doel was de houtkap. Daarnaast was en is het nog steeds een mooie wandelplek met veel schaduw, en dat is tegenwoordig wel lekker met de steeds heter wordende zomers.
In het midden van het bos hangt een houten balk te zweven. Gevraagd wordt hoe dit kan? Hoe kan deze balk op zo’n onverwachte wijze balanceren? Het antwoord heb ik daar ter plaatse gegeven maar wil ik nu niet verklappen. Ga zelf eens kijken en probeer de oplossing te vinden!

We lopen via het Sterrenbos naar het Ombos. We struinen dwars door dit wilde bos en ook daar genieten we van de aanwezige en nog prille stinsenplanten. Ook ontmoeten we een omgevallen boom die qua vorm een kunststuk is. Kijk maar eens in het foto-album. Waar lijkt deze boom op? Wat verder opvalt, is dat we wel een zeer grote bloem zien van het speenkruid. Hoe dat kan? Zelfs de deskundigen in ons gezelschap weten het even niet.
Dan lopen we het bos uit richting de beukenlaan en genieten van de vele vogelgeluiden.

Evaluatie

Bijna aan het uiteinde van de beukenlaan vraag ik de mensen wat hun meest bijzondere natuurbeleving was die ze in de afgelopen uurtjes opgeschreven hebben. Ook vraag ik wat ze van de excursie vonden. De reacties zijn heel divers. De een vond het verhaal van de spechtensmidse het interessants, de ander het verhaal over de mammoetboom. Vooral het zelf onderzoeken van de dierenwereld onder water wordt vaak genoemd, evenals het determineren van de plantjes op de composthopen. Ook de gevarieerdheid tijdens de excursie heeft men aantrekkelijk gevonden. De natuur heeft ons ook achter gelaten met nog een aantal niet beantwoorde vragen, zoals die over de taxus. Is deze een of twee-huizig? En hoe zit het met de vruchten van de sequoia ofwel mammoetboom? Zijn deze een- of meerjarig? Ja, dat zijn vragen waar je als natuurgids je tanden op stuk kunt bijten! Zo zie je maar weer dat de natuur telkens weer verrassingen in petto heeft en dat je als natuurgids nooit uitgeleerd bent. Weer een uitdaging voor de volgende keer om dit uit te zoeken.

De complimenten en het applaus van de deelnemers over mijn persoon als gids voelen aan als een warm bad, al helemaal met dit koude weer. Ook ik bedank de deelnemers, want deze ochtend hebben we vooral veel van elkaar geleerd. Reden temeer om ook de drie volgende seizoensexcursies  tot een soortgelijk succes te maken. Veel deelnemers noteren alvast de datum van de zomerexcursie in hun uitgereikte boekje. Waar dit al niet goed voor is! Deze zomerexcursie vindt plaats op zondag 14 juni a.s. Ook zin om mee te bewegen en mee te beleven met de seizoenen? Meld je tijdig aan want het maximaal aantal deelnemers bedraagt 25!

Een groot gedeelte van de deelnemers gaat mee om samen nog even gezellig na te praten onder het genot van - hoe kan het ook anders bij deze koude - een warme chocomel met slagroom. Natuurlijk is er ook koffie, thee en een stukje vlaai. Als aandenken krijgen de deelnemers nog een kleinigheidje mee. Een heus moestuintje in het klein van de winkelketen die ook op de kleintjes let (met dank aan Josien).
Rond de klok van 13:30 uur ga ik met een goed gevoel naar huis en verheug me alweer op het organiseren van de zomerexcursie. Wie weet welke verrassingen we dan weer tegenkomen?